Cập nhật lần cuối ngày: 14/02/2023

Van cổng

Van cổng còn được gọi là van cửa, tên tiếng anh là Gate valve. Dòng van này hoạt động một cách đơn giản theo cơ chế chặn có nghĩa là khi muốn đóng, chặn dòng lưu chất ta dùng đĩa quay hạ trục, đĩa van xuống. Khi muốn mở van ta quay vô lăng nhấc trục và đĩa van lên giúp lưu thông dòng lưu chất.

Van cổng là gì?

Van cổng được sử dụng cho các ứng dụng đóng mở hoàn toàn. Chúng được lắp đặt trên đường ống dưới dạng van cách ly và không nên sử dụng làm van điều tiết lưu lượng. 

Quá trình vận hành hoạt động của van cổng được thực hiện bằng cách thực hiện thao tác xoay vô lăng theo chiều kim đồng hồ để đóng hoặc ngược chiều kim đồng hồ để mở van.

Van rất đa dạng về kích thước, từ nhỏ đến rất lớn vì độ phức tạp khi chế tạo van kích thước lớn ít hơn so với các dòng van khác.

Cấu tạo của van cổng

Van có cấu tạo gồm 4 phần chính như sau:

1. Thân và nắp van

Thân và nắp van đều được đúc nguyên khối để chứa đĩa van và trụ van bên trong, tạo nên một khối chắc chắn. Định vị và cố định các chi tiết bên trong tránh sự rò rỉ khi dòng chất đi qua.

Thân và nắp van thường được làm từ vật liệu như: gang, thép không rỉ, inox…là nhưng loại vật liệu cứng chịu được áp suất và nhiệt độ cao. Tùy và điều kiện và mội trường làm việc mà ta lựa chọn loại vật liệu cho phù hợp.

2. Trục van 

Đây là một trục có ren để kết nốt với đĩa van giúp van đóng, mở. Có các loại nốt ren khác nhau như: cố định với đĩa van rồi bắt ren với vô lăng, hai là cố định với vô lăng kết nối ren với đĩa van.

Vật liệu làm trụ thường là thép không rỉ, tránh sự oxy hóa, ăn mòn và có độ cứng cao.

3. Đĩa van

Đĩa van là bộ phận chính để ngăn hoặc cho phép dòng chảy đi qua. Tùy vào thiết kế mà cửa van có thể được làm từ gang bọc cao su, thép hoặc inox. Đĩa van được gắn cố đinh với trục van hoặc bắt ren với trục van, tùy theo là van ty nổi hay ty chìm.

4. Phần điều khiển ( vô lăng )

Bộ phận này thường là một vô lăng. Phần này được gắn cố định với trục van hoặc gắn cố định với nắp van. Thao tác xoay vô lăng sẽ làm trục van quay, từ đó giúp cửa van được nâng lên hoặc hạ xuống khỏi dòng lưu chất

Đối với các vị trí lắp đặt gây khó khăn cho việc thao tác tay, thì bộ phận điều khiển sẽ được tự động hóa. Đó là một động cơ điện kết hợp với các mạch điều khiển để đóng, mở van. Bộ điều khiển của van cổng thườn phức tạp hơn so với van bi và van bướm.

Nguyên lý hoạt động của van cổng

Van cổng hoạt động theo cơ chế chặn. Khi muốn cho dòng lưu chất lưu thông qua ta quay vô lăng theo chiều kim đồng hồ, đĩa van sẽ từ từ được kéo lên. Ngược lại khi muốn đóng van lại ta quay vô lăng ngược chiều kim đồng hồ đĩa van sẽ hạ xuống đóng hoàn toàn van không cho dòng lưu chất đi qua.

Phân loại van cổng theo từng cách khác nhau

Phân loại theo thiết kế van

Dựa theo thiết kế chúng ta có các dạng sau:

1. Van cổng ty chìm

Ty chìm có nghĩa là trục van cố định với vô lăng, kết nối ren với đĩa van. Khi van hoạt động trục van sẽ kéo và thả đĩa van lên xuống tạo nên quá trình đóng mở van. Đây là dòng van thường được sử dụng các các đường ống đặt sâu phía dưới hoặc nơi có không gian vận hành chặt hẹp.

Phần ty nằm bên trong thân giúp van khi hoạt động sẽ không gây vướng víu mặc kẹt trục. Van cổng ty chìm hiện nay được ứng dụng rất rộng rãi, sử dụng đóng mở lưu thông dòng lưu chất của các đường ống cấp thoát nước.

Dùng trong các dây truyền sản xuất thực phẩm, dược phẩm, hóa chất. Ngoài ra đây còn là một van chặn có công dụng hiệu quả trong các hệ thống thủy điện, nhiệt điện.

2. Van cổng ty nổi

Là dòng van mà trục van sẽ nổi lên cùng đĩa van  khi van mở. Loại van này có đĩa van và trục van được kết nối với nhau. Trục van được bắt ren với vô lăng khi vô lăng quay, sẽ làm trục van chạy theo ren, ty van nhô lên hoặc hạ xuống kéo theo đĩa van giúp van đóng, mở.

Lợi thế của dòng van là giúp người vận hành có thể quan sát được chu trình đóng mở của van thông qua kích thước phần trục van dâng lên cao.

Hầu hết van công ty nổi được sử dụng cho các đường ống hệ thống lộ thiên, có thể lặp đặt ở vị trí có độ sâu hoặc độ cao tương đối.

Dòng van cổng ty nổi này thường được sử dụng trong các hệ thống máy bơm, hệ thống PCCC, các hệ thống cấp thoát nước thành phố, trong các đường ống cấp nước sạch, xử lý nước thải. Ngoài ra van cổng ty chìm còn được ứng dụng rất nhiều trong các hệ thống hồ bơi, hệ thống nuôi trồng thủy hải sản.

3. Van cổng dao

Là một nhánh khác của van cổng với thiết kế bao gồm: phần đĩa van, thân van chế tạo mỏng như một lưỡi dao. Van thiết kế để sử dụng cho môi trường có độ rò rỉ thấp trong điều kiện ăn mòn. Van đa dạng về chất liệu vó thể được làm bằng chất liệu gang, inox hoặc thép với độ chịu áp lực rất tốt.

Dòng van cổng dao này có một lợi thế rất vượt trội so với những dòng van cổng khác đó là khả năng làm việc ổn định với các dòng chất có tính chất độ nhớ cao, dạng hạt, với những chất có độ kết dính giúp van không bị tắc nghẽn khi làm việc.

Van cổng giao thường được lắp đặt sử dụng trong các nhà máy sản xuất xi măng, gạch men, các hệ thống xử lý rác thải.

Ngoài ra van còn được sử dụng rất nhiều trong các hệ thống điều hòa không khí, các dây truyền sản xuất hóa chất, xăng dầu, sản xuất thực phẩm, áp dụng trong hệ thống công nghệ chế tạo bột giấy, phẩm nhuộm.

Phân loại theo hình thức kết nối

1. Van cổng lắp bích

Là dòng van sử dụng cho những đường ống từ DN50 trở lên. Hai đầu van được đúc kèm mặt bích để kết nối với hệ thống đường ống. Kết nối bích giúp van được lắp đặt dễ dàng, kết nối chắc chắn và ổn đinh với hệ thống đường ống.

Tùy theo từng hãng mà ta có tiêu chuẩn mặt bích khác nhau, có 4 tiêu chuẩn bích hiện nay đó là BS, DIN, JIS, ANSI. Dòng van cổng này thường được sử dụng cho các đường ống có kích cỡ lớn dạng lắp bích giúp van có độ kín và độ chắc chắn cao khi làm việc với áp lực cao của dòng chất.

Van sử dụng cho các hệ thống sản xuất, dẫn truyền lưu chất của các khu công nghiệp, các phân xưởng, xí nghiệp.

2. Van cổng nối ren

Đây là dòng van thường thấy trong các hệ thống đường ống với kích thước vừa và nhỏ từ DN50 trở xuống. Van với thiết kế nhỏ gọn dễ dàng lắp đặt kết nối với đường ống, ngoài ra van chế tạo với các bộ phận ghép nối với nhau một cách khoa học giúp van vận hành ổn định, đóng mở vơi thời gian ngắn.

3. Van cổng nối hàn

Kết nối hàn dùng cho những hệ thống áp lực cao và yêu cầu khắt khe về chống rò rỉ. Kết nối hàn mang lại độ chịu lực lớn hơn nhiều so với kết nối ren và bích. Nó cũng đòi hỏi chi phí và thời gian thi công lắp đặt lớn hơn nhiều so với hai loại kết nối còn lại.

Phân loại theo vật liệu chế tạo

1. Van cổng gang

Là dòng van thông dụng nhất trên thị trường hiện nay. Được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực từ dân dụng cho đến công nghiệp. Van gang có chất lượng ổn và giá cả phải chăng. Van sử dụng nhiều trong các công trình như nhà cao tầng, trạm bơm nước, xử lý nước thải, v.v…

2. Van cổng thép

Van thép được sử dụng trong các lĩnh vực liên quan đến lưu chất có nhiệt độ và áp lực cao ví dụ như trong lọc hóa dầu. Van được đúc nguyên khối bằng thép và thường là dòng van cổng ty nổi.

3. Van cổng inox 304, inox 316

Van inox được sử dụng trong các môi trường có tính ăn mòn mạnh, môi trường có chứa nồng độ axit cao. Van được sử dụng trong các ứng dụng đặc thù như hóa chất, dược phẩm, mỹ phẩm. Và cũng là loại van có giá thành cao nhất.

4. Van cổng đồng

Van đồng sử dụng cho các hệ thống nhỏ, có áp suất và nhiệt độ không lớn. Van cổng đồng thường là loại lắp ren, giá rẻ. Sử dụng trong các ứng dụng như nước sinh hoạt hoặc các hệ thống khí nén, hơi đơn giản.

Phân loại theo xuất xứ

1. Van cổng Trung Quốc

Là dòng van có mặt nhiều nhất trên thị trường hiện nay. Van cổng Trung Quốc có lợi thế cạnh tranh rất lớn do việc nhập khẩu về Việt Nam rất dễ dàng. Van có chất lượng ổn, giá thành rẻ phù hợp với thị hiếu của người sử dụng tại Việt Nam.

Nhược điểm của nó là van có tuổi thọ không cao, hoạt động trong thời gian dài sẽ bị oxy hóa, ăn mòn gây hư hỏng các chi tiết.

2. Van cổng Hàn Quốc

Van cổng Hàn Quốc là dòng van có mẫu mã đẹp, chất lượng sản phẩm tốt. Giá thành van cũng khá cao so với mặt bằng chung trên thị trường Việt Nam. Với các thương hiệu nổi tiếng như: Samwoo, Wonil,…đa dạng về kích cỡ, chất liệu. Hầu hết các dòng van cổng Hàn Quốc đều là loại lắp bích có thể kết nối và làm việc với các hệ thống kích cỡ lớn.

Ứng dụng trong các hệ thống cấp thoát nước, hệ thống thủy điện, nhiệt điện. Ngoài ra van còn được sử dụng trong các khu công nghiệp chế biến, sản xuất. Van còn là một dòng van chặn hữu ích có các hệ thống tưới tiêu, trồng trọt, nuôi trồng thủy hải sản.

3. Van cổng Malaysia

Là hiện tượng mới trong thị trường Việt Nam hiện nay. Van Malaysia đang dần khẳng đinh được thương hiệu của mình. Van vừa có mẫu mã đẹp như các dòng van Hàn Quốc, van G7 nhưng giá cả lại vô cùng hợp lý.

4. Van cổng G7

Không có gì phải bàn cãi về chất lượng của các dòng van cổng G7. Van mang đến một chất lượng vô cùng cao nhờ sản xuất trên dây chuyền công nghệ hiện đại. Van có tuổi thọ cao, ít bị hỏng hóc và chịu được điều kiện khắc nghiệt của môi trường.

Ứng dụng của van cổng

• » Van cổng được sử dụng trong hầu hết các dịch vụ chất lỏng như không khí, khí đốt, nước cấp, hơi nước, dầu bôi trơn, hydrocarbon, và hầu hết các dịch vụ.
• » Một số van cổng đặc biệt được sử dụng trong bùn và sản phẩm bột cũng như van cổng dao.

Van thường được sử dụng trong các ứng dụng:

• » Ngành công nghiệp dầu khí.
• » Ngành công nghiệp hóa chất.
• » Ngành công nghiệp hàng hải.
• » Ứng dụng trong lĩnh vực PCCC.
• » Trong các nhà máy thủy điện, nhiệt điện.
• » Trong các nhà máy cung cấp nước, xử lý nước thải.

Ưu và nhược điểm của van

Ưu điểm của van

• » Áp suất giảm trong quá trình hoạt động là rất ít.
• » Hầu hết các van cổng có thể được sử dụng như hai chiều.
• » Các tính năng đóng cửa là rất tốt.
• » Họ cung cấp dòng chảy tầng, tổn thất áp suất là tối thiểu.
• » Chúng thích hợp cho ứng dụng nhiệt độ và áp suất cao và cần ít bảo trì.
• » Van cổng đóng mở không gây ra hiện tượng búa nước trong hệ thống giúp bảo vệ van toàn cho đường ống tránh khỏi các tình trạng nguy hiểm nổ, vỡ.

Nhược điểm của van

• » Van cổng không phải là van đóng mở nhanh. Du lịch toàn thân để mở hoặc đóng van đòi hỏi nhiều vòng quay của bánh xe tay hoặc bộ truyền động.
• » Van cổng yêu cầu không gian lớn để lắp đặt, vận hành và bảo trì.
• » Sự di chuyển chậm của đĩa gần vị trí đóng hoàn toàn dẫn đến vận tốc chất lỏng cao, gây ra sự ăn mòn và áp lực cao tại các bề mặt tiếp nối giữa đĩa van và thân van. Nó cũng gây ra sự dồn nén của các bộ phận trượt.
• » Một số thiết kế của van cổng dễ bị ảnh hưởng bởi nhiệt hoặc áp suất, tùy thuộc vào ứng dụng.
• » Trong các hệ thống trải qua biến động nhiệt độ cao, van có thể bị rò rỉ quá mức do thay đổi mối quan hệ góc giữa thân và đĩa van gây ra bởi tải đường ống trên đầu van.
• » Sửa chữa hoặc gia công đĩa van tại chỗ là khó khăn.

Quy trình lắp đặt van cổng vào hệ thống

• ♦ Các van có thể được cài đặt theo bất kỳ hướng nào, tuy nhiên tốt nhất là nếu nó có thể được lắp đặt thẳng đứng, đặc biệt là ở kích thước lớn hơn để dễ dàng quay vô lăng.
• ♦ Kiểm tra vật liệu của van cổng, ghế và đĩa trước khi lắp đặt. Đảm bảo rằng không có lỗi do lưu trữ hoặc vận chuyển.
• ♦ Hoàn thành tất cả các công việc hàn trước khi lắp đặt van và đảm bảo mặt bích đã được làm mát đến nhiệt độ môi trường trước khi lắp đặt van cổng
• ♦ Lắp đặt các bu lông khoảng cách cẩn thận để không làm hỏng ghế van và điều chỉnh mặt đối diện của hai mặt bích để có không gian khi đường ống được mở rộng (đủ không gian để trượt van vào hoặc ra để phục vụ).
• ♦ Khi các đường ống được đặt ở giữa, chèn các bu lông sao cho đáy của van có thể nằm trên chúng để ngăn van rơi qua.
• ♦ Siết chặt các bu lông mỗi lần thực hiện theo các giai đoạn để thậm chí áp suất được áp dụng và một con dấu được hình thành giữa van, miếng đệm và mặt bích.
• ♦ Khi quá trình cài đặt hoàn tất, hãy vận hành van nhiều lần để đảm bảo nó không bị di chuyển trong quá trình cài đặt.

Một số lưu ý khi sử dụng và bảo trì van

Lưu ý khi sử dụng van cổng

• ♦ Không sử dụng van ở áp suất cao hơn áp suất làm việc của nó.
• ♦ Nếu van bị kẹt ở vị trí giữa mở và đóng, hãy kiểm tra mặt van và chỗ ngồi. Hủy bỏ và kiểm tra các vật thể lạ (xem bảo trì).
• ♦ Mô-men xoắn quá mức từ bộ truyền động có thể làm hỏng các bộ phận van bên trong.
• ♦ Đây là dòng van có thể sử dụng để điều tiết dòng chảy nhưng khi áp suất làm việc quá cao sẽ gây ảnh hưởng đến các vị trí có kết nối lớp gioăng làm kín dễ làm hư hại gây ra hiện tượng rò rỉ.
• ♦ Cần thực hiện khóa vị trí van khi muốn vận hành trong thời gian dài để van có độ ổn định cao tránh việc tự động dịch chuyển đĩa van trong quá trình vận hành.

Cách thức bảo trì van đúng cách

• ♦ Chu kỳ van ít nhất một lần một tháng nếu không được sử dụng thường xuyên.
• ♦ Giảm áp lực hệ thống trước khi thực hiện bất kỳ bảo trì.
• ♦ Để loại bỏ khỏi hệ thống đường ống đảo ngược trình tự cài đặt (ở trên).
• ♦ Thay thế cổng van bằng cách loại bỏ phần thân trên (nắp ca-pô) và thân cây. Vặn cổng và thay thế bằng phần mới. Cài đặt trên cùng của cơ thể và tái trang bị thành dòng.
• ♦ Xem liên kết video dưới mỗi mô hình van cổng để được hướng dẫn thêm.

Cách lựa chọn van cổng phù hợp nhất

• Cần chú ý kích cỡ của van khi lựa chọn, luôn xem xét không gian có sẵn để vận hành tay quay. Chọn loại kết nối mặt bích tương thích giữa van và đường ống để có thể lắp đặt chính xác nhất.
• Cần quan tâm đến áp suất định mức của van để lựa chọn tránh việc quá áp gây hư hỏng và không hoạt động được với các dòng lưu chất có áp lực quá cao.
• Nếu hệ thống được lắp đặt ở những vị trí sâu dưới đất có thể xem xét lựa chọn loại van ty nổi để có thể dễ dàng quan sát được hành trình đóng mở của van một cách thuận tiện nhất
• Các van này có thân sắt dễ uốn để tăng thêm sức mạnh. Ghế đúc cao cấp cho hoạt động mô-men xoắn thấp cho cuộc sống làm việc miễn phí bảo trì dài.
• Xem xét tính chất của dòng lưu chất đi qua van từ đó có thể lựa chọn được chất liệu chế tạo van phù hợp nhất giúp tuổi thọ của van được kém dài

Bảng giá van cổng mới nhất 2022

Hoàng Đình Tuân

Giám đốc Công ty TNHH Thương Mại & Xuất Nhập Khẩu HT Việt Nam . Chuyên gia có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực cung cấp : van bướm , van bi , van điều khiển điện , đồng hồ nước , đồng hồ nước thải , phụ kiện inox ...